آموزش زین و دهنه کردن اسب

آموزش زین و دهنه کردن اسب

- در این مقاله ابتدا به معرفی زین، دهنه، تنگ و سایر وسایل مورد نیاز برای زین کردن اسب می پردازیم و سپس نحوه ی صحیح زین کردن اسب را در سبک انگلیسی مرحله به مرحله و با کمک تصاویر آموزش می دهیم.

 

کاربرد هریک از وسایل

• عرق گیر (Saddle Pad) 

عرق گیر پوششی است که در زیر زین قرار میگیرد و عرق اسب را جذب خودش میکند. یکی از دلایلی که از عرق گیر استفاده می شود، این است که عرق اسب در صورت تماس با چرم زین، باعث آسیب دیدن آن می شود. دلیل دیگر آن این است که عرق گیر مانند بالشتکی در زیر زین قرار میگیرد و از پشت اسب در برابر فشار زین و وزن سوارکار محافظت میکند. عرق گیر ها در ضخامت و جنس متفاوت اند.

 

• زین (Saddle) 

زین ساختاری است که جایگاه سوارکار را بر روی اسب حمایت می کند و باعث پایداری او بر روی اسب می شود. زین باید محتاطانه انتخاب شود چرا که باید اندازه آن هم برای سوارکار و هم برای اسب مناسب باشد. مراقبت مناسب از زین میتواند باعث افزایش عمر زین معمولا تا چندین دهه شود. عکس زیر نمونه ای از یک زین سبک انگلیسی است. زین دارای ۳ بند است که از ۲ تای آن ها برای بستن تنگ استفاده میشود. مشخصات و انواع زین بحث بسیار گسترده ای است که پرداختن به آن از محدوده ی این مطلب خارج است، بعد ها به طور کامل و تخصصی به آن خواهیم پرداخت.

• تنگ (Girth) 

تنگ ابزاریست که زین را بر پشت اسب ثابت نگه می دارد. تنگ ها در هر سمت خود ۲ بند دارند. تنگ از زیر شکم اسب رد میشود و در نهایت بند های یک سرش به سمت چپ زین و بند های سمت دیگرش به سمت راست زین بسته میشود و مانند کمربندی محکم، زین را در جایگاه خود نگه می دارد.

• رکاب (Stirrups) 

رکاب ها برای نگه داشتن پاهای سوارکار در دو طرف اسب ساخته شده اند و باعث افزایش ثبات و استواری سوارکار میشوند اما علاوه بر این خطراتی نیز دارند. هنگامی که سوارکار از روی اسب می افتد در صورتی که پای او در رکاب گیر کند و اسب شروع به دویدن کند سوارکار بر روی زمین کشیده شده و به او آسیب های جدی ای می رسد. برای امن کردن رکاب ها اقداماتی انجام شده، از جمله اینکه در اکثر زین های سبک انگلیسی ضامن های امنیتی کوچکی قرار دارند (مطابق شکل رو به رو) که وقتی که سوارکار از روی اسب می افتد و پایش در رکاب گیر می کند بر اثر فشاری که به سمت عقب به بند رکاب وارد میشود ضامن باز و بند رکاب آزاد میشود. همین طور توصیه می شود در هنگام اسب سواری از کفش های پاشنه دار استفاده شود زیرا پاشنه ی کفش مانع از فرو رفتن بیش از حد و ناخودآگاه پا به داخل رکاب می شود و احتمال گیر کردن پا در رکاب را کمتر می کند.

• تعلیمی (Running Martingale) 

تعلیمی از یک بند چرمی تشکیل شده که به تنگ متصل میشود و از بین دست های اسب رد میشود و تقسیم به ۲ قسمت میشود. در انتهای هر یک از این دو قسمت حلقه ای فلزی است که دسته جلو های اسب (که کمی پایین تر آنها را نیز معرفی کرده ایم) از درون این حلقه ها رد میشوند و سپس بسته میشوند. تعلیمی به کمک بندی چرمی به دور گردن اسب و یا به زین اسب (سینه بند-تعلیمی) بسته میشود. چون تعلیمی هایی که به دور گردن بسته میشوند شایع تر هستند ما در آموزش طریقه ی زین و دهنه کردن اسب تنها نحوه ی بستن همان نوع تعلیمی را توضیح دادیم.
دلیل استفاده از تعلیمی این است که اسب نتواند سر خود را (در صورت رم کردن و یا هر چیز دیگر) بیش از حد بالا بیاورد. لازم به توجه است که تعلیمی در حالت عادی هیچ فشاری به اسب وارد نمیکند و هدف تعلیمی به دهنه بردن اسب و یا پایین انداختن سر اسب نیست بلکه تعلیمی همانطور که در شمل زیر نشان داده شده به سادگی فقط از بالا رفتن بیش از حد سر اسب جلوگیری میکند.

برای استفاده از تعلیمی حتما باید به روی دسته جلو تعلیمی گیر وصل باشد تا مانع از جابجا شدن حلقه ی تعلیمی و گیر کردن آن به آهنی دهنه باشد که موجب فاجعه میشود. تعلیمی گیر باید بین حلقه ی فلزی تعلیمی و آهنی به روی دسته جلو قرار گیرد. علاوه بر آن اگر تعلیمی زیادی کوتاه تنظیم شود علاوه بر اینکه در کار دسته جلو ها اختلال بوجود می آید، به شدت به سر اسب فشار وارد میشود و سر اسب را پایین تر از جایگاه صحیحش میکشد. اما اگر با توجه به نکات ایمنی ذکر شده تعلیمی به درستی بسته شود استفاده از آن در کار های مختلف چه بسا پرش ممانعتی ندارد.

• دهنه (Briddle) 

دهنه وسیله ای است که برای هدایت و فرماندهی به اسب استفاده میشود و معمولا از اجزایی مانند دسته جلو (Reins)، آهنی (Bit) و غیره تشکیل شده است. آهنی در ناحیه ای حساس در دهن اسب بین دو دندان قرار میگیرد و دسته جلو (افسار) به  حلقه های دو سر آن متصل میشود. دسته جلو ها ارتباط سوارکار با سر اسب میباشند. دسته جلو را معمولا از جنس لاستیک و یا هر جنس دیگری که در دست سوارکار سر نخورد می سارند.

اکنون که کاربرد هر یک از وسایل بالا را می دانیم، می پردازیم به نحوه ی بستن آن ها به روی اسب:

طریقه ی زین کردن اسب

 

1. اسب خود را ببندید. توصیه میکنم حتما اسب خود را به کمک گره ی زودگشا که نحوه ی بستن آن را در این مطلب بیان کردیم ببندید تا از حوادث احتمالی جلوگیری شود.

 

2. اسب خود را تمیز کنید. سم های اسب خود را با سم پاک کن تمیز کنید و پشت، شکم و سر او را با برسی نرم و مناسب تمیز کنید تا ذرات خاک و غبار در قسمت هایی از بدن اسب که قرار است زین و سایر وسایل بپوشانند وجود نداشته باشد چرا که اگر خاک و غبار در این قسمت ها باشد پس از زین کردن اسب به روی پوست اسب ساییده میشود و باعث سوزش پوست او میشود.

 

3. عرق گیر اسب را بر روی اسب بگذارید به گونه ای که قسمت بند دار عرق گیر به سمت جلو قرار گیرد (مطابق تصویر). عرق گیر باید کمی جلوتر از کتف اسب قرار بگیرد و پس از قرار گرفتن زین بر روی عرق گیر، کمی به سمت عقب کشیده شود تا در محل مناسبی قرار بگیرد. دلیل این کار این است که مو های اسب در زیر عرق گیر صاف و در جهت مناسب قرار گیرند و باعث آزار اسب در هنگام سوارکاری نشوند.

• قبل از گذاشتن عرق گیر به روی اسب، از تمیز بودن عرق گیر اطمینان حاصل فرمایید و در صورت وجود خاک و غبار روی عرق گیر، حتما آن را قبل از گذاشتن روی اسب تمیز کنید.
• همیشه قبل از گذاشتن عرق گیر و زین بر روی اسب به او خبر دهید که قرار است اتفاقی رخ دهد، یعنی با نوازش او و یا سوت زدن آرام و زمزمه کردن توجه او را به خود و کار خود جلب کنید تا هنگامی که عرق گیر یا زین را بر روی او قرار می دهید شوکه نشود.
• هنگام گذاشتن عرق گیر بر روی اسب، سمت چپ او بایستید.

 

4. زین را بر روی عرق گیر بگذارید. بعد از گذاشتن زین به روی عرق گیر، قسمت جلویی عرق گیر را کمی بالا بکشید تا به درستی در زیر زین قرار گیرد و در هنگام سوارکاری عرق گیر بر روی پشت اسب ساییده نشود (تصویر ۱). بند اول زین را (نزدیک ترین بند به جلوی اسب) از درون بند عرق گیر عبور دهید تا مانع جا به جا شدن عرق گیر در زیر زین در هنگام سوارکاری شود (تصویر ۲).

سپس زین و عرق گیر را با هم گرفته و کمی به سمت عقب سر دهید تا در جایگاه مناسب قرار گیرند (جایگاه مناسب در تصویر زیر نمایش داده شده).

• فراموش نکنید که قبل از گذاشتن زین بر روی اسب با نوازش و یا سوت زدن آرام و زمزمه توجه او را به خود و کار خود جلب کنید تا او ناگهان از کار شما شوکه نشود.
• برای گذاشتن زین به روی اسب، آن را به اندازه ی کافی بالا ببرید تا به اسب ضربه نزند و عرق گیر را جابجا نکند.
• زین را با ملایمت به روی اسب قرار دهید تا پشت اسب صدمه نبیند و اسب رم نکند.
• زین نباید آنقدر جلو باشد که بر روی کتف اسب قرار گیرد.
• زیر زین باید از پشت (مهره های کمر) اسب فاصله داشته باشد به طوری که اگر از پشت اسب به زین نگاه کنید، بین زین و پشت اسب بتوانید روزنه ای از نور مشاهده کنید. در صورتی که زین به پشت اسب شما بچسبد یا به اندازه ی کافی از پشت اسب فاصله نداشته باشد، اندازه ی زین شما برای اسبتان مناسب نیست و می تواند به اسبتان صدمه بزند.
• هنگام گذاشتن زین بر روی اسب، سمت چپ او بایستید.

 

5. بند تعلیمی را به دور گردن اسب ببندید. بند تعلیمی باید به گونه ای به دور گردن اسب بسته شود که حلقه های فلزی تعلیمی رو به جلو باشند.

 
6. تنگ را به بند های زین ببندید. تنگ باید به بند اول (شمارش از جلو، یعنی منظور از بند اول، نزدیک ترین بند زین به جلوی اسب است) و سوم زین یا بند اول و دوم زین بسته شود زیرا بند دوم و سوم زین به هم متصل اند و در صورتی که یکی از آنها کنده شود، دیگری نیز کنده می شود و زین از روی اسب می افتد. دلیل طراحی اینگونه ی ساختمان بند های زین این است که در این حالت (که تنگ به بند اول و دوم یا اول و سوم بسته باشد) اگر بند زین به هر دلیلی بخواهد کنده شود، به دلیل اینکه بند دوم و سوم به هم متصل اند و محکم ترند، بند اول کنده میشود و در این صورت شما میتوانید در شرایط ضروری مثلا در صورتی که به خارج از باشگاه رفته اید و بند اول زین پاره شده، از بند دوم و سوم برای بستن تنگ و برگشتن به باشگاه با اسب خود استفاده کنید، اما اگر تنگ را به بند دوم و سوم زین ببندید، در صورتی که بند زین تحت فشار یا هر دلیلی کنده شود، بند دوم و سوم با هم کنده میشوند و برای زین شما تنها ۱ بند باقی می ماند و شما دیگر نمیتوانید تنگ را ببندید و سوار اسب خود به باشگاه برگردید.

تنگ باید از زبر بند عرق گیر عبور کند و در هر دو سمت زین بسته شود. پس از بستن یک سمت تنگ به زین و عبور دادن آن از زیر بند عرق گیر، باید تنگ را از درون حلقه ی چرمی بند تعلیمی، که از بین دستان اسب رد شده و زیر سینه ی اسب آمده، رد کنید. سپس تنگ را رها کنید و به سمت دیگر اسب بروید و تنگ را به سمت دیگر زین ببندید (مطابق شکل زیر).

تنگ باید آنقدر محکم بسته شود که زین روی اسب تکان نخورد، اما نه آنقدر محکم که باعث آزار اسب شود. پس از بسته شدن تنگ باید بتوان ۲ انگشت را بین تنگ و شکم اسب با کمی فشار قرار داد.

• همیشه تنگ را در دو طرف زین یکسان ببندید، یعنی مثلا اگر در یک سمت زین تنگ را به بند اول و دوم زین بستید، در سمت دیگر زین نیز تنگ را به بند اول و دوم ببندید.
• قبل از بستن تنگ از صحیح بودن جایگاه زین پشت اسب اطمینان حاصل کنید.
• درصورتی که زین به درستی و در جایگاه مناسب پشت اسب قرار گیرد، تنگ از پشت دستان اسب عبور می کند.
• هنگام رد کردن تنگ از درون حلقه ی بند تعلیمی، به هیچ وجه زیر اسب نروید.
• بعضی از اسب ها عادت دارند که هنگام بستن و محکم کردن تنگ، هوا را به درون شکم خود بکشند و خود را باد کنند، به همین دلیل بعد از بستن تنگ و قبل از سوار شدن از محکم بودن تنگ اطمینان حاصل کنید.
• هنگام عبور از پشت اسب برای بستن تنگ در سمت دیگر، از فاصله ی امنی از پاهای اسب عبور کنید، به خصوص اگر آن اسب را نمی شناسید.

 

 

7. کله گیر (Halter) اسب را باز کنید و از روی پوزه او پایین بیاورید، سپس کله گیر را به عقب برده تا دور گردن اسب قرار بگیرد. دلیل این کار این است که برای دهنه کردن اسب باید کله گیر او باز شود، اما اگر کله گیر به طور کامل در آورده شود اسب شروع به حرکت کردن میکند و دهنه کردن او مشکل میشود، به همین دلیل هنگام دهنه کردن اسب، کله گیر او را به دور گردنش می اندازند.

 

 

 

 

 

8. اسب را دهنه کنید. دهنه کردن اسب شامل چند مرحله است و ممکن است از قسمت های قبل فقط اندکی دشوارتر باشد اما چندان دشوار نیست.

مرحله ی ۱ : آهنی را در دهن اسب قرار دهید. ابتدا در سمت چپ اسب بایستید و قسمتی از دهنه که پشت گوش های اسب قرار می گیرد را با دست راست بگیرید. سپس ساق دست راست خود را بین گوش های اسب قرار داده و به آرامی دست خود را عقب بیاورید تا آهنی در مقابل دهن اسب قرار بگیرد. سپس دست چپ خود را زیر آهنی قرار دهید و انگشت شست خود را مطابق شکل در گوشه دهن اسب وارد کنید. اسب در گوشه ی دهان خود دندان ندارد و با این کار باعث ترغیب کردن اسب به باز کردن دهانش می شوید (بعضی از اسب ها با کمی فشار وارد کردن به آهنی به سمت دهنشان، خودشان دهنشان را باز میکنند و نیاز به  این کار نیست). سپس هم زمان با اینکه انگشت شستتان را در دهان اسب قرار داده اید، با دست چپتان با ملایمت آهنی را به درون دهن اسب هدایت کنید.

 

 

مرحله ی ۲ : دست راست خود را کمی عقب تر کشیده و گوش اسب را از بین دو قسمتی از دهنه که پشت گوش (Crownpiece) و روی پیشانی او قرار میگیرند رد کنید. گوش های اسب قابلیت خم شدن را دارند، اما توجه کنید که گوش های او را محکم خم نکنید. سعی کنید این مرحله را تا حد امکان سریع انجام دهید زیرا بعضی از اسب ها در ناحیه ی گوش خود حساسند و دست زدن طولانی مدت به گوش آن ها میتواند باعث اذیت شدنشان شود.

 

 

مرحله ی ۳ : گلوبند (Throatlatch) اسب را ببندید. گلوبند مانع در آمدن دهنه از سر اسب می شود. بند گلوبند از زیر گوش راست اسب شروع می شود و در زیر گوش چپ او بسته می شود. توجه کنید که گلوبند را سفت نبندید، زیرا اگر گلوبند سفت بسته شود، اسب در هنگام تکان دادن گردن خود در حرکت ممکن است دچار اختلال در تنفس شود. پس از بسته شدن گلوبند، باید به راحتی بتوان پنج انگشت را کنار هم بین صورت اسب و گلوبند قرار داد (مطابق تصویر).

مرحله ی ۴ : نوزبند (Noseband) اسب را ببندید. نوزبند باید حتما از زیر سایر اتصالات رد شود و سپس بسته شود زیرا در غیر این صورت فشار نوزبند بر روی اتصالات مانع از رسیدن اثر دست سوارکار به وسیله ی دسته جلو به اسب میشود. درجه ی سفتی بسته شدن نوزبند باید به حدی باشد که حداقل یک انگشت بتوان از زیر آن عبور داد.

• مطمئن شوید که تمام بند های دهنه را بسته اید و هیچکدامشان رها و آویزان نیستند زیرا در هنگام حرکت، تکان خوردن بند های رها میتواند باعث ترسیدن اسب شود.
• برای دهنه کردن اسب ممکن است بعضی افراد به نحوه ی دیگری دهنه را بگیرند که این روش ها نیز می توانند درست باشند.
• به هیچ وجه اسب را با دهنه به جایی نبندید. در این صورت اگر اسب به هر دلیلی سر خود را عقب بکشد، آهنی درون دهنش میتواند باعث آسیب های جدی و حتی شکستن فک او شود.
• در هنگام دهنه کردن و زین کردن اسب از حرکات سریع و ناگهانی بپرهیزید.
• همیشه برای دهنه کردن اسب، در سمت چپ او بایستید.
• همیشه قبل از زین کردن اسب، از سالم بودن و تمیز بودن دهنه و سایر تجهیزات اطمینان حاصل فرمایید.

 

9. دسته جلو را از درون حلقه های فلزی تعلیمی رد کنید و ببندید. حلقه ی فلزی تعلیمی را به طور موازی با زمین نگه دارید: بند دسته جلو باید از پایین حلقه ی فلزی به بالا آید، یعنی بند دسته جلو باید از زیر حلقه وارد و از بالا خارج شود. سپس بند های دسته جلو را پشت گردن اسب ببندید. لازم به ذکر است که دسته جلو ها باید از حلقه های تعلیمی متناظر خود عبور کنند، یعنی بند راست دسته جلو از حلقه راست تعلیمی و بند چپ دسته جلو از حلقه چپ تعلیمی.

 

 

10. کله گیر اسب را از دور گردن او باز کنید. پس از این کار اگر میخواهید اسب خود را پیاده جا به جا کنید، باید دسته جلو ها را زیر دهن اسب و نزدیک آهنی نگه دارید و اسب خود را به مکان مورد نظر هدایت کنید.
 

اکنون اسب شما آماده ی سواری است!